"Bozayıların gözünden dünya”

IŞIK ÇAPANOĞLU
KARS (İHA) – Kars’ta ekolojilerinin araştırılması, daha etkin korunmaları ve insan-yaban hayat çatışmasını azaltmak için KuzeyDoğa Derneği tarafından 11 bozayıya verici takıldı.
KuzeyDoğa Derneği, 2011 yılında başarı ile gerçekleştirdiği kurt yakalama ve takip projesine 2012 yılında bozayılar ile devam etti. Türkiye’de bayrak tür olarak kabul edilen ve en büyük kara hayvanı olan bozayıların ekolojisinin araştırılması, daha etkin korunmaları ve insan-yaban hayat çatışmasını azaltmak için KuzeyDoğa Derneği 11 bozayıyı vericilerle izlemeye aldı. Ayrıca National Geographic Vakfı tarafından bozayılara özel kameralar takılarak bozayıların gözünden dünyanın nasıl göründüğü kaydedildi.
National Geographic Vakfı tarafından geliştirilen kameralar, dünyada bir ilk de gerçekleştirilerek KuzeyDoğa Derneği uzmanlarınca vericilerinin üzerine monte edildi. Bu sayede bozayının GPS konum bilgileri ile video görüntüleri birleştirildi. Bozayıların gün içerisindeki davranışları kendi gözlerinden belgelendi. Konuyla ilgili açıklama yapan yetkililer, 10 kişilik ekibin 17 günde 11 bozayı yakaladığını belirtti. Yetkililer çalışmayla ilgili şu bilgilere yer verdi:
“Bir yıllık hazırlığın ardından Kars’ın Sarıkamış ilçesinde 10 kişilik profesyonel bir ekip sadece 17 günde 11 bozayı yakaladı. 5 bozayıya verici, 4 bozayıya kameralı verici takılırken 2 bozayıya sadece kamera takıldı. En genci altı aylık, en yaşlısı 20 yaşında olan bozayılar sağlık bir şekilde doğaya geri döndü ve hayatlarına devam etti.
National Geographic Vakfı tarafından sağlanan Crittercamler de, her saat başı aldıkları 12 ila 25 dakikalık görüntülerle bozayıların gün ışığında neler yaptığını kayıt altına aldı. İlk görüntüler incelendiğinde günün büyük bir kısmını uyuyarak geçirdikleri görülen bozayılar, bazen meyve yiyor, bazen taşların altında karınca arıyor, bazen de su içiyorlar. Bir dişi ayının kanyonun kenarında 20 dakika boyunca güneşin doğuşunu seyretmesi ise şaşkınlık vericiydi.
Doç. Dr. Çağan H. Şekercioğlu liderliğinde ve Prof. Dr. Josip Kusak yönetimindeki 5 kişilik yakalama ekibi, tüm gece hazır halde bekleyerek, bozayının yakalanmasından 20 dakika sonra alanda olarak, gerekli işlemleri başlattı. Bu şekilde bozayılar en az stres ve en kısa sürede doğaya geri döndü. KuzeyDoğa bilim koordinatörü Emrah Çoban ve Kafkas Üniversitesi veteriner hekimi Ayşegül Karaahmetoğlu da yoğun bir eğitim sürecinden geçti.
Türkiye’de ilk kez takılan Crittercam için, National Geographic’in ABD Washington DC’deki merkezinden Crittercam ekibi Greg Marshall ve Kyler Abernathy de Sarıkamış’a geldi. National Geographic Türkiye kanalının Sarıkamış’a gelen 5 kişilik ekibi ise, kanalın Türkiye’deki ilk yaban hayatı belgeselini çekti.
İlk elde edilen veriler 2008’de KuzeyDoğa Derneği tarafından önerilen ve 2012’de Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından hayata geçirilen Türkiye’nin ilk yaban hayatı koridorunun gerekliliğini gözler önüne seriyor. Diğer bir bilgi ise Sarıkamış ilçe çöplüğüne yoğunlaşan bozayıların etkin korunması ve doğal yaşamlarına geri dönmeleri sağlayacak çalışmanın bir an önce başlatılmasıdır.”