Karabulut’tan flash değerlendirme

E.MEHMET YILMAZ

ERZURUM (İHA) - Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Karabulut, yakında zamanda ABD ile İran’ın ticari ilişkilerden dolayı dost olacağını ifade ederken, Ukrayna krizi sonucunda Rusya Batı devletlerini enerji ile tehdit ederse İran’ın bir alternatif merkez olacağını söyledi.

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Karabulut ve öğrencileri tarafından 2005 yılında hazırlanan “Doğu Anadolu’da Yakalanan Kalkınma Fırsatı Ticaret” başlıklı kitapta, İran’ın iktisadi sorunlar yaşadığı, bu durum karşında bir çözüm yolu bulmak zorunda olduğu ve ABD’nin de petrol ve doğal gaz gibi önemli bir pazarı kaçırmak istemediğinden dolayı İran devletiyle yakın zamanda dost olacağı yönünde tahminler yer alıyor.

Devletlerarası ve uluslararası ilişkilerde duygulara yer olmadığını belirten Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Karabulut, ilişkilerin sadece siyasi menfaatlerle yürütüldüğünü söyledi. Prof. Dr. Kerem Karabulut, “Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile İran yakın zamanda dost olacaklar ve dost olmak durumda kalacaklar. Niye ABD ile İran dost olmak zorunda kalacak? Tabii biliyorsunuz devletlerarası ve uluslararası ilişkilerde duyguya yer yoktur. Sadece siyasi menfaatlerle işler yürütülür. İran’ın coğrafi büyüklüğü Avrupa Birliği'nin (AB) yaklaşık 8 devletinin coğrafi büyüklüğünden daha büyük ve nüfusu fazla. Çok büyük bir pazar. Batı'nın henüz ürettiğini tam anlamıyla kullanmayan bir pazar. Bu durum dünya ülkeleri için ciddi bir potansiyel ve bu ülkeler bunları değerlendirmek isteyecek. Şimdiye kadar siyasi krizler nedeniyle bunlar değerlendirilmemiş ama son seçilen İran Cumhurbaşkanından sonra bu ilişkilerin değiştiğini görmekteyiz. İşte biz de 2005 yılında yaptığımız bu çalışmada şuna dayanarak bu dostluğun olacağını söylüyorduk. İran, iktisadi sıkıntı içerisindedir. Batı ile siyasi ilişkilerinin sonucu olarak iktisadi sorunları çok yüksek düzeye çıkmış durum ve konumdadır. Bu durum karşısında İran bir çıkış yolu bulmak zorundadır. ABD de böyle bir pazarı gözden kaçırmak istemez. İran’ın doğal gaz ve petrol rezervleri var ki bu çok ciddi bir potansiyeldir" dedi.

"UKRAYNA KRİZİ SONUCU GÖZLER İRAN’A ÇEVRİLDİ"

Ukrayna’da yaşanan kriz sonucunda Rusya'nın Batı devletlerini enerji ile tehdit edeceği duruma gelirse İran’ın bir alternatif merkez olacağını ifade eden Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kerem Karabulut, şunları kaydetti:

“Son günlerde bir değerlendirmek yapmak gerekirse Rusya ile AB arasında Ukrayna krizine bağlı yaşanan sorunlar ABD’nin ve AB’nin dikkatlerini daha çok İran’a çekmek durumunda kalacak çünkü Rusya ve Ukrayna bu kriz dolayısıyla Batı devletlerini enerji ile tehdit edecek duruma gelirse İran alternatif bir merkezdir. İşte bu merkezi kullanacak temel köprü, o politikalardan kendisine yarar çıkaracak olan ana ülke konumundaki ülke de Türkiye’dir. Çünkü İran, doğal gazını ve petrolünü batıya aktarmasında ana köprü konumundadır. İşte Türkiye’nin bu potansiyellerini iyi değerlendirmesi gerekmektedir. Eğer Türkiye bunları değerlendiremezse İran ticaretini ve pazarını gereği gibi kullanamazsa yakın gelecekte bütün batı Avrupa ülkeleri başta ABD olmak üzere İran pazarında çok ciddi paylar elde ederken Türkiye iş adamları bu paydan geri kalabilir. Bir an önce 2005'te yaptığımız bu tahmin hala geçerli ve geç kalınmamıştır. İran’ın bu potansiyeli Türkiye’ye yarar sağlayacak şekilde ilişkiler dizayn edilmeye çalışılmalıdır. ABD ile İran arasındaki ilişkiler eğer çok üst düzeye çıkarsa bu defada başka bir dengenin değişeceğinin işareti olur bu İran’ın, Rusya’dan uzaklaşması anlamı taşır ki, asıl o zaman dünya dengelerinin çok daha farklı oluşacağının sonucunu çıkarmak lazım. Bu durumda ABD’nin bir kez daha Rusya'yı alt etmesi anlamına gelmektedir. Bu tabii çok zor bir iştir. Rusya da bu kadar büyük bir ilişkinin ilerlemesine müsaade etmeyecektir.”