Şentop’tan 'Güçlü ve tam bağımsız Türkiye' vurgusu

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Meclis, Kamu Denetçiliği Kurumu ve Sayıştay Başkanlığının 2023 yılı bütçelerinin görüşmeleri başladı. TBMM Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şentop, komisyonda, Meclis Başkanlığının 2023 bütçesinin sunumunu yaptı.

Komisyon, AK Parti Bingöl Milletvekili Cevdet Yılmaz başkanlığında toplandı.TBMM Başkanı Mustafa Şentop, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Meclis Başkanlığının 2023 yılı bütçesinin sunumunu yaptı.

BÜTÇE

TBMM'nin, kuruluşundan itibaren bütçeyi, devletin haysiyeti ve onuru olarak gördüğünü, savaş şartlarında bile bütçe konusuna özel önem vermeyi ihmal etmediğini belirten TBMM Başkanı Şentop, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün, Büyük Taarruz öncesinde, Büyük Millet Meclisinin açılış konuşmasında mali bağımsızlığın önemini vurgularken, "Bugünkü uğraşımızın ana gayesi istiklal-i tamdır, istiklaliyetin tamamı ise istiklal-i mali ile mümkündür" ifadelerini kullandığını anımsattı.

1923

Yokluklar ve harp şartları içindeki Türkiye'nin, 1923'te kısıtlı bütçesiyle cumhuriyeti ilan ettiğine, cumhuriyetin yeni kurum ve kurallarını hayata geçirdiğine işaret eden Meclis Başkanı Şentop, cumhuriyetin 99. yılının gururla kutlanacağını kaydetti.

2023’ÜN ÖNEMİ

2023'ün, millet için müstesna bir tarih olduğunu dile getiren Mustafa Şentop, sözlerini şöyle sürdürdü: "2023'te, bir asır önce vatanımızın istiklaline, milletimizin namusuna ve istikbaline kast eden düşmanları bertaraf eden kahraman milletimizin ve Meclisimizin cumhuriyeti ilan edişinin 100. yılını idrak ediyor olacağız. Dolayısıyla bugünkü bütçe görüşmelerinin Meclis tarihi açısından çok özel bir önem taşıdığını düşünüyorum. Cumhuriyeti ilan eden Meclis'in yine cumhuriyetin 100. yılında millete sunulacak hizmetlerin bütçesini görüşmek üzere toplanan çok kıymetli üyeleri arasında bulunmakla kendimi bahtiyar addediyorum. Bu vesileyle İstiklal Harbi'nin Başkomutanı ve Gazi Meclisin ilk Başkanı Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, açıldığı günden bu yana bu kutlu çatı altında milli iradeyi temsil etme bahtiyarlığına erişmiş bütün milletvekillerimizi ve devlet adamlarımızı vefa hisleriyle şükranla ve minnetle yad ediyorum."

100. YIL BÜTÇESİ

Cumhuriyetin 100. yılı bütçesinin, gelecek yeni yüzyılı "Türkiye'nin yüzyılı" yapma azim ve kararlılığına önemli katkılar sunacağına olan inancını vurgulayan Şentop, şunları kaydetti: "Mevcut dünya düzeninin değişmesinin kaçınılmaz olduğu tarihi bir dönüm noktasında ikinci yüzyılına erişen cumhuriyetin yakın gelecekte bütün dünyada adından sıklıkla söz ettireceğine ve yeni yüzyılında Türkiye'nin, yalnızca oyunları bozan bir ülke değil, oyunları barış, hakkaniyet ve adaletten müteşekkil yeni dünya nizamı ile değiştirecek ülkelerden biri olacağına tam ve kati bir imanla inanmaktayım. Türkiye, yeni dünya düzeni kurulurken coğrafyalar ve medeniyetler arasında kavşak işlevi gören konumunun idrakinde olarak, kaderini ve geleceğini belirleyecek kararları bizzat kendisi vermek ve her konuda 'önce vatan' demek zorunda. Bu ise şüphesiz kamu gelirlerinin tahsilinde ve giderlerin sarfiyatında bütçe ve kesin hesap kanunlarıyla yapılacak tercihlerle doğrudan orantılı. Bu nedenle bütçemiz, 'güçlü ve tam bağımsız Türkiye' idealimiz açısından büyük önem arz ediyor."

27. YASAMA DÖNEMİ'NİN 6. YASAMA YILI

TBMM'nin 1 Ekim'de, 27. Yasama Dönemi'nin 6. Yasama Yılı'na başladığını, Meclisin tarihinde ilk kez 6. Yasama Yılı içinde yasama, denetim ve temsil faaliyetlerini icra ettiğini anımsatan Şentop, "Bizler de yüce Meclisin bir konuda daha tarihe tanıklık eden üyeleri olduk." dedi.

Şentop, 6. Yasama Yılı'nın ikinci haftasında Amasra'da meydana gelen elim maden kazasının herkesi derin üzüntüye boğduğunu belirterek, kazada hayatını kaybedenlere Allah'tan rahmet, yakınlarına sabır diledi.

Bu kazanın ardından TBMM'de grubu bulunan bütün siyasi partilerin ortak girişimiyle araştırma komisyonunun kurulmasını ve komisyonun çalışmalarına başlayacak olmasını önemli bulduğunu dile getiren Şentop, "Ümit ediyorum ki bu araştırma komisyonu konu hakkında kapsamlı çalışmalar yürütecek, yasama dönemi bitmeden çalışmalarını tamamlayarak benzer acıların yaşanmaması için alınması gereken yasal ve idari tüm tedbirleri tespit edecek ve Meclisimiz de yine yasama dönemi tamamlanmadan önce bu konuda gerekli görülen kanuni düzenlemeleri gecikmeksizin hayata geçirecektir." diye konuştu.

SEÇİMLER

Yasama yılının sonunda Cumhurbaşkanı ve milletvekili genel seçimlerinin gerçekleştirileceğine dikkati çeken Şentop, yaklaşık 7 ay gibi kısa bir zaman dilimi sonunda milletin, kendisini temsil edecek milletvekilleri ile devlet başkanının kim olacağını bir kere daha hür iradesiyle belirleyeceğini kaydetti.

YENİ BİR DEMOKRATİK YARIŞ

Şentop, "Birçoğumuz için yeni bir demokratik yarışı ifade edecek bu sürecin, bugüne kadar Türkiye'nin gerçekleştirdiği onlarca seçimde olduğu gibi bütün siyasi aktörlerin olgunlukla yarışacağı bir ortamda, barış ve huzur içinde tamamlanacağına yürekten inanıyorum. Kısa süre sonra yapılacak seçimlerin şimdiden ülkemize, milletimize ve devletimize hayırlı olmasını, ayrıca güçlü ve tam bağımsız Türkiye idealinin gerçekleşmesine katkılar sağlamasını niyaz ediyorum." dedi.

KANUN TEKLİFİ SAYISI

TBMM Başkanlığına, 5. Yasama Yılı'nda 38'i uluslararası anlaşmaların onaylanmasının uygun bulunmasına ilişkin olmak üzere toplam 762 kanun teklifinin sunulduğunu söyleyen Şentop, böylece 27. Yasama Dönemi'nin tamamında Başkanlığa sunulan toplam kanun teklifi sayısının, 5. yasama yılının sonu itibarıyla 4 bin 576'ya ulaştığını dile getirdi.

5. YASAMA YILI

Mustafa Şentop, 5. yasama yılı içinde söz konusu kanun tekliflerinden 83'ünün kanunlaşarak yürürlüğe girdiğini bildirdi.

Geride kalan yasama yılında Meclis Genel Kurulunda çeşitli konularda 31 kararın alındığını hatırlatan Şentop, şunları kaydetti:"Yasamanın yanı sıra TBMM'nin çok önemli bir diğer fonksiyonu olan denetim faaliyetleri kapsamında ise 5. Yasama Yılı'nda TBMM Başkanlığına milletvekillerimiz tarafından toplam 19 bin 710 yazılı soru önergesi verildi. Böylece 27. Dönem'de verilen toplam soru önergesi sayısı 73 bini geçti ve 27. Yasama Dönemi, daha 6. ve son yasama yılına başlamadan önce TBMM tarihinin en fazla yazılı soru önergesi sunulan yasama dönemi haline geldi. Bu kapsamda içinde bulunduğumuz yasama döneminden sonra milletvekilleri tarafından en fazla yazılı soru önergesinin verildiği dönem, yaklaşık 71 bin soru önergesi ile 24. Yasama Dönemi'dir. 27. Yasama Dönemi'nde bu sayı henüz dönem sona ermeden aşılmış ve 6. Yasama Yılı boyunca verilecek yazılı soru önergelerinin sayısı dikkate alınmadan rekor düzeyine ulaşmıştır."

MECLİS ARAŞTIRMA ÖNERGELERİ

Meclisin bir diğer denetim faaliyeti olan Meclis araştırması önergeleri bakımından da 5. Yasama Yılı sonunda benzer bir rekorun kırıldığını aktaran Şentop, 5. Yasama Yılı'nda TBMM Başkanlığına sunulan 1697 önerge ile 27. Yasama Dönemi'nin tamamında Meclise toplam 6 bin 647 Meclis Araştırması önergesi sunulduğunu anımsattı.

Bu sayının, bugüne kadar geçirilen tüm yasama dönemleri ile mukayese edildiğinde, TBMM Başkanlığına bir yasama dönemi içinde sunulan en fazla Meclis araştırması önergesi sayısı olduğunu ifade eden Şentop, "İçinde bulunduğumuz yasama döneminden hemen önceki 3 yasama döneminde Meclis Başkanlığına sunulan Meclis araştırması önergelerinin toplam sayısı dahi, 27. Yasama Dönem 5. Yasama Yılı'nın sonuna kadar verilen toplam Meclis araştırması önergesi sayısını geçememektedir. 27. Dönem'in halen devam ettiği göz önünde bulundurulduğunda, dönem sonunda TBMM Başkanlığına sunulan toplam Meclis araştırması önergesi sayısının daha da artacağı ve kırılması oldukça zor bir rekor seviyesine ulaşacağı açıktır." dedi.

YAZILI SORU ÖNERGELERİ

Şentop, 27. Yasama Dönemi'nde, TBMM Başkanlığına sunulan yazılı soru önergeleri ile Meclis Araştırması önergelerinin sayısı noktasında şimdiden rekor kırılmış olmasının, denetim faaliyetleri alanında milletvekillerinin gösterdiği üstün gayretin neticesi olduğuna işaret etti.

İSTİKRAR

2018'den 2023'e kadar uzanan zaman diliminde Türkiye'nin hem yürütmenin hem de parlamentonun devamlılığı açısından istikrarı yakaladığını vurgulayan Şentop, şöyle devam etti:

"Başkanlık sistemi sayesinde yakalanan bu istikrar uğruna millet iradesinin Mecliste yüksek oranda temsili feda edilmemiş, 2018'de gerçekleştirilen seçimlerde oy kullanan seçmenlerin yüzde 95'inden fazlasının oylarının temsil edildiği Meclisimiz, 5 yıl boyunca çalışmalarını aralıksız sürdürerek Türk parlamento tarihinin çalışma rekorlarına imza atabilmiştir. Böylece belki de 1982 Anayasası'nın kabulünden sonra ilk kez hükümet sistemini değiştirdiğimiz 2017 Anayasa değişikliği sayesinde Anayasa'nın 67. maddesinde yer verilen 'temsilde adalet' ve 'yönetimde istikrar' ilkeleri aynı anda ve büyük ölçüde hayata geçirilebilmiştir."

CEVAPLANDIRMA SÜRESİ

Milletvekillerinin, yazılı soru önergelerinin cevaplanma sürelerine yönelik eleştirilerine değinen Şentop, "Başkanlığımız, 27. Yasama Dönemi'nde, yaklaşık 6 aylık zaman dilimlerinde düzenli olarak Cumhurbaşkanı Yardımcısı ile tüm bakanlara, yazılı soru önergelerinin cevaplandırılma oranlarını ayrı ayrı gösteren yazılar göndermiş ve bu yazılarda, yazılı soru önergelerine süresi içerisinde cevap verilmesi ve verilecek cevapların TBMM'nin saygınlığına uygun olacak şekilde soruları tam olarak karşılayan, yeterli ve tatminkar nitelikte hazırlanması hususu iletildi." ifadesini kullandı.

Yazılı soru önergelerinin ve Meclis Araştırması önergelerinin, TBMM Başkanlığınca zaman zaman işleme alınmayarak iade edilmesine ilişkin bilgi veren Şentop, "Milletvekillerince Meclis Başkanlığına sunulan önergelerin bazı kıstaslara uygunluk yönünden bir denetime tabi tutulması ve denetim neticesinde söz konusu kıstaslara uymayan önergelerin işleme alınmaması TBMM Başkanlığının tercihi değil Anayasa ve İçtüzük hükümlerinden kaynaklanan hukuki bir zorunluluktur. Aslında bu noktayı ve dolayısıyla soru önergeleri ile araştırma önergelerinde Anayasa ve İçtüzük hükümleri uyarınca hangi unsurlara dikkat edilmesi gerektiğini Meclis çatısı altında birlikte görev yaptığımız milletvekillerimizin gayet iyi bildiğinden şüphe etmiyorum." diye konuştu.

YASAMA DOKUNULMAZLIĞI

Yasama dokunulmazlığı tezkerelerinin sık sık gündeme geldiğini belirten Şentop, bu tezkerelerin Meclisin itibarını gerçek anlamda zedelediğini vurguladı.

Şentop, yasama dokunulmazlığının, suç işleme özgürlüğü anlamına gelmediğini ve milletvekillerine, şahıslarından bağımsız olarak yalnızca yürüttükleri yasama görevi nedeniyle bazı geçici imkanlar tanıdığını anlattı.

Yasama dokunulmazlığı müessesesi kapsamında 5. Yasama Yılı'nda TBMM Başkanlığına sunulan 317 dosya ile birlikte 27. Dönem'in tamamında işleme alınan yasama dokunulmazlığı tezkerelerinin sayısının 1700'ü geçtiğini bildiren Şentop, "Tamamı Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona havale edilen bu dosyalardan iki milletvekiline ait 7 dokunulmazlık tezkeresi hakkında anılan komisyon tarafından 5. Yasama Yılı içinde işlem yapılmış bulunuyor. Dönem içinde işlem yapılamayan diğer dokunulmazlık tezkereleri bakımından ise yasama döneminin hitama ermesinden sonra adli süreçlerin devam edebilmesi için ilgili başsavcılıklara tezkerelerin iade işlemleri gerçekleştirilecektir." bilgisini paylaştı.

Şentop, Meclisin geride kalan yılda yasama, denetim ve temsil alanında gösterdiği yüksek performansta TBMM İdari Teşkilatı'nın sunduğu teknik destek faaliyetlerinin büyük payı olduğunu belirtti.

2023 BÜTÇE TEKLİFİ

Meclisin, 2023 bütçe teklifine ilişkin bilgi veren Şentop, TBMM'nin 2023 bütçe teklifinin, 2022 yıl sonu harcama tahminleri dikkate alınarak, Program Bütçe Sistemi'ne uygun şekilde hazırlandığını aktardı.

2024 ve 2025 yılları bütçe ödeneklerinin ise yatırım programı dikkate alınarak, bir önceki yılın ödeneklerine göre yüzde 20 artırımlı teklif edildiğini dile getiren Şentop, "2023 Yılı Bütçe teklifimiz hazırlanırken yaklaşık 1 yıldır hazırlık çalışmalarını sürdürdüğümüz, henüz taslak aşamasında olmakla birlikte büyük ölçüde tamamlanan ve 1 Ocak 2023'te yürürlüğe girecek olan TBMM Başkanlığı İdari Teşkilatı 2023-2027 Dönemi Stratejik Planı'ndaki amaç ve hedefler doğrultusunda gerçekleştirilecek faaliyet ve projeler maliyetlendirilerek ödenek teklifinde bulunuldu." sözlerini sarf etti.

Mustafa Şentop, Meclisin bütçe teklifi hazırlanırken kamu kaynaklarının etkin ve verimli şekilde kullanılmasının amaçlandığını ve tasarruf tedbirlerine azami derecede riayet edildiğini söyledi.

PERFORMANS ESASLI PROGRAM BÜTÇE SİSTEMİ

Performans Esaslı Program Bütçe Sistemi'ne uygun şekilde hazırlanan Meclisin 2023 yılı bütçesinin, TBMM'ye özgü yasama programının yanı sıra yönetim ve destek programı ile program dışı giderlerin yer aldığını aktaran Şentop, sözlerini şöyle sürdürdü: "Başkanlığımız, TBMM'nin varlık sebebi ve en temel faaliyet alanı olan yasama kuvvetini milletimiz adına kullanan milletvekillerimize hizmeti ve faaliyetlerinizi kolaylaştırmayı her zaman en öncelikli konu addediyor. Bu amaçla verdiğimiz hizmetleri kesintisiz ve üstün kalitede sunabilmek için elimizden gelen gayreti gösteriyoruz. Bu kapsamda 2023 yılı bütçesi için de temel hedefimiz, yasama ve denetim faaliyetlerini gerçekleştiren değerli milletvekillerimizin çalışma şartlarını iyileştirip, işlerini kolaylaştırarak milletimize daha iyi hizmet vermelerine katkı sağlamak olacak. TBMM Başkanlığımızın 2023-2025 Dönemi Bütçe Teklifi, 2023 yılı için 5 milyar 480 milyon 588 bin lira, 2024 yılı için 6 milyar 766 milyon 522 bin lira, 2025 yılı için de 8 milyar 98 milyon 365 bin lira olarak öngörülüyor."

MALKOÇ’ÜN SUNUMU

TBMM Başkanı Şentop'un sunumun ardından, Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Kamu Denetçiliği Kurumunun (KDK) 2023 yılı bütçesine ilişkin sunum yaptı.

2023'ün, Cumhuriyet'in 100. yılı olduğunu anımsatan Malkoç, "Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılı başlayacak. Bu açıdan daha güçlü bir Türkiye'nin adalet, insan hakları, hukukun üstünlüğü, hakkaniyet ilkeleri üzerinde yükseleceğine inanıyoruz. Bu nedenle Kamu Denetçiliği Kurumu olarak Anayasa'da teminat altına alınan temel hak ve hürriyetlerin uygulanması, hak arama konularında toplumun bilgilendirilmesi için çalışıyoruz." diye konuştu.

KDK'nin 293 personelinin bulunduğunu, bunların 139'unun uzman, uzman yardımcısı ile geçici görevli hakim ve savcılar olduğunu dile getiren Malkoç, KDK'ye 1 Ocak-15 Ekim itibarıyla 13 bin 708 başvuru yapıldığını, geçen yıldan devreden dosyalar dahil 14 bin 16 kararın verildiğini kaydetti.

Malkoç, 848 tavsiye, 496 kısmen tavsiye kısmen ret, 807 ret, 1793 dostane çözüm kararı verildiğini ifade etti.

Tavsiye kararına idare tarafından uyma oranının yüzde 79'a çıktığına işaret eden Malkoç, 97 bin 350 kişiye telefon, mail yolu veya yüz yüze görüşülerek hukuki destek verildiğini ve yol gösterildiğini aktardı.

Uluslararası alanda yürüttükleri faaliyetlere değinen Malkoç, sözlerini şöyle sürdürdü:"Onlarca faaliyeti Türkiye'de yaptık veya katıldık. Çok önemli bir çalışma var, buna değinmek istiyorum. UNICEF, 1,5 ay kadar önce bize şunu teklif etti: Rusya'nın Ukrayna bölgesinde işgal ettiği topraklarda binlerce refakatsiz çocuk var. Bu çocukların, ailelerine ulaşması için bizden destek istedi. Çünkü Ukrayna ve Rusya ombudsmanlıklarıyla ilişkilerimizi biliyor. Ukrayna ve Rusya ombudsmanlığıyla görüşerek yalnızca refakatsiz çocuklar değil, sivillerden esaret altında olan, cezaevinde olan veya diğer şekilde olanlarla İstanbul'da bir platform oluşturacağız. Mutat aralıklarla bunları da gidip ziyaret edeceğiz ve dünya kamuoyunu bu anlamda bilgilendireceğiz. Bir bakıma tahıl koridoruna, esir değişimine ilişkin İstanbul'un fonksiyonunu biz de insan hakları alanında kuvvetlendirmeye çalışıyoruz."

SAYIŞTAY

Sayıştay Başkanı Metin Yener de Sayıştay Başkanlığının 2023 yılı bütçesini komisyonda sundu.

Yener, Sayıştayın yaptığı denetimlerin amacının, kamu idarelerinin faaliyet sonuçları hakkında Meclis ve kamuya güvenilir, yeterli bilgi sunulması, kamu idarelerinin performanslarının değerlendirilmesi, hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlığın yerleştirilerek yaygınlaştırılması olduğunu anlattı.

Sayıştay Başkanı Yener, "Sayıştay, bu kapsamda Anayasa ve kanunlarla kendisine verilen görev, yetki ve sorumluluklarını sürekli gelişim anlayışıyla dünyadaki gelişmeleri de izleyerek en etkili şekilde yürütme gayreti içinde yüce Meclis adına yaptığı denetimleri dürüst, ön yargıdan uzak, tarafsız biçimde, aynı zamanda uluslararası denetim standartlarına uygun şekilde planlayıp yürütüyor." dedi.

2021 yılı denetim programı kapsamında 201 Sayıştay denetim raporunun TBMM'ye sunulduğunu ve ilgili kamu idarelerine gönderildiğini belirten Yener, şunları kaydetti: "Mahalli idarelere ilişkin 9 il özel idaresi, 30 büyükşehir belediyesi, 26 büyükşehir bağlı idaresi, 17 il belediyesi, 97 ilçe belediyesi, 39 mahalli idare şirketi ile 8 yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı olmak üzere toplam 226 kamu idaresi denetlendi. Söz konusu denetimlere ilişkin raporlar ilgisine göre meclislerine, görüşülmek üzere ilgili kamu idaresine, İçişleri Bakanlığına ve valiliklere gönderiliyor. Kamu işletmelerinin denetimine ilişkin 108 Sayıştay denetim raporu aralık ayı içinde TBMM'ye sunulacak, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile ilgili kamu idaresine gönderilecek. 2021 yılına ilişkin olarak denetimler sonucunda genel uygunluk bildirimi, dış denetim genel değerlendirme raporu, faaliyet genel değerlendirme raporu ve mali istatistik değerlendirme raporu, TBMM'ye sunuldu. Kamu işletmeleri genel raporu da hazırlanmasını müteakip TBMM'ye gönderilecek ve Sayıştay internet sitesinde yayımlanacak."