Tarihçiler de şaşırdı kaldı

IŞIK ÇAPANOĞLU
KARS (İHA) - Kars’ta belediyenin yol çalışmalarında ortaya çıkan anıt mezar vatandaşların dikkatini çekiyor.
Kazımpaşa Caddesi’nin yol inşaatı yapılan bölgede ortaya çıkan Rus komutana ait mezar, çalışmaların durmasına neden oldu.
1905 yılında bu topraklarda ölen Rus Komutan Anatoli Petroviç Fon Nutıhtiht'e ait olan Türkçe ve Rusça yazıların yer aldığı taşın üzerinde adı geçen 154'üncü Derbent Alay Komutanı Anatoli Petroviç Fon Nutıhtiht'in Kars’ta öldürüldüğünü ifade eden Kars Tarih, Turizm ve Kültür Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Sezai Yazıcı, Anatoli Petroviç’in Kars’ta öldürüldüğünü bildiğini ve kendisinin burada bir anıt mezarının bulunduğunu bilmediğini söyledi.
Sezai Yazıcı, “Anatoli Petroviç’in burada öldürüldüğünü biliyordum ama doğrusunu isterseniz yerini bilmiyordum. Kendisinin bir anıt mezarının da olduğunu bilmiyordum. Bu konuda Ermeni ve Rus kaynakları bunu zaten gösteriyor. Açıkçası bu alttaki çeviriyle birlikte belki anlam kazanır çünkü o günkü rejimin karşıtı, daha sonraki rejimin karşıtı Anatoli Petroviç, 154'üncü Derbent Alayı, bir anlamda içerideki, şehir merkezindeki önemli toplumsal olaylara karşı kurulmuş bir güvenlik teşkilatı, böyle söyleyelim. Bunun içerisinde 17 Ekim’den başlayarak bütün personelinin alay komutanlığına karşı gelir nitelikte deklarasyon yayınlaması ve artık bu alay komutanlığının kendi hiyerarşisi içerisindeki emirlerini dinlemeyeceklerini ifade etmesi dikkat çekicidir. Ama tabii rejim, o dönemde böyle bir anır mezarın yapılmış olması doğal, biliyorsunuz 1920’ye kadar burada çok muhtelif örgütlemeler olmasına karşın ağırlıklı olarak bir Bolşevik harekatı olamadı. Yani ünlü 20 Mayıs’ta başlayan Sarıkamış, daha sonra Ergine Vadisi'ne kadar giden bir kapsamlı hareket vardır ve bu hem Rusya’daki Bolşevik tarihine geçmiştir” dedi.
Bu konuyla ilgili temel kaynakların da bulunduğunu belirten Yazıcı, "Ama bunlar hiçbir zaman o günkü rejim tarafından destek bulamamıştır. Yani o dönemde 1905’te Anatoli Petroviç’in böyle bir anıt mezar ile bilinir olması gayet normaldir. 20’den sonra rejim değişikliği var. Onun yanı sıra işte bizim Türkçe alfabeyi kullanmaya, Latin alfabesini kullanmaya başladıktan sonra altına bugün kullandığımız o alfabenin yazım kurallarına koşut olarak bir çevirinin yapılması biraz zor anlaşılıyor. Yani 30’dan sonra buradaki dostluk kardeşlik anlaşması çerçevesinde, iyi niyet anlaşması çerçevesinde belki birtakım şeyler olabilirdi ama bu rejim karşıtıydı. Nasıl olmuş? Ben de o konuda bir şey söyleyemiyorum” diye konuştu.
Kazımpaşa Caddesi üzerinde askeriye ait bölgenin belediyeye devredilerek trafiğe açılması için yapılan çalışmalarda ortaya çıkan Rus komutana ait anıt mezar, Karslıların da dikkatini çekti.
Bölgeye gelen yetkililer, ilerleyen günlerde anıt mezarla ilgili çalışmalar yapacaklarını kaydederken, belediye anıt mezarın bulunduğu bölgeyi trafiğe kapattı.