Cirit, Doğu’nun tarihsel duruşu

AHMET AKBUĞA
ERZURUM (İHA) - Türklerin yüzyıllardan beri oynadıkları ata sporu atlı cirit, Erzurum'da köylülerin vazgeçemediği en önemli spor dallarının başında geliyor. Yaz-kış demeden her mevsim oynanan cirit oyunun en renkli görüntüleri ise kış mevsiminde yaşanıyor.
Ata sporu atlı cirit oyunu Doğu Anadolu Bölgesi'nde özellikle Erzurum ve Kars illerinde rağbet görüyor. Köylüler ata binmeyi ve cirit atmayı çocuk yaşlarda öğreniyorlar. Hem atları hareketlendirmek hem de cirit sporunu yaygınlaştırmak için köyler arasında müsabakalar düzenleniyor.
Erzurum'da da atlı ciritin en yaygın olduğu yerler merkeze bağlı köyler geliyor. Merkez bağlı köylerde atlar, özellikle cirit müsabakası için besleniyor. Yaz-kış demeden her mevsim oynanan cirit oyunun en renkli görüntüleri ise kış mevsimlerinde yaşanıyor. 8 ay kışın yaşandığı köylerde karlı zeminlerde müsabakalar düzenleniyor. Ciritin oynanacağı karlı zeminde önce atlar ısındırılıyor ve zemindeki karlar çiğnenerek eziliyor. Daha sonra müsabaka başlıyor. Cirit meraklıları da alkış ve sloganlarla takımlarını destekliyorlar. Zeminin karlı olması ilginç görüntüleri de beraberinde getiriyor. Ayakları kara saplanan atlar dengesini kaybediyor ve sporcular yere düşüyor. Ufak tefek kazalar yaşanması izleyicileri de heyecanlandırıyor. Atlar düştükçe, ciritler atıldıkça müsabaka kızışıyor ve puan kaybeden ciritçiler daha da kararlı şekilde oyuna devam ediyor. Artistik hareketlerinde yer aldığı müsabaka izleyicilerin naraları, hakemin uyarı düdüğüyle renkleniyor.
Cirit sporuyla ilgilenenler, "Türkler bu atlı oyunu Orta Asya'dan günümüze taşımışlardır. 16. yüzyılda bir savaş oyunu olarak kabul edilmişti. 19. yüzyılda Osmanlı ülkesi ve sarayının en büyük gösteri sporu ve oyunu oldu. Cirit aynı zamanda tehlikeli bir oyun olması sebebi ile 1826 yılında 2. Mahmut tarafından yasaklanmıştır. Daha sonraları tekrar popüler bir gösteri oyunu olarak yaygınlaştı" diyorlar.
CİRİT OYUNU VE KURALLARI:
"Ciritte oyun süresi 35 dakikalık 2 devreden toplam 70 dakikadır. Oyun alanının boyu 32 metre, eni 40 metredir. Arkasındaki yasak alan 6 metre, alay durağı da 6 metredir. Cirit sopası uzunluğu ise 110 sentimdir. Takımın tek dizi halinde durduğu 6 metrelik derinliğindeki bölgeye alay durağı denir. Alay durağı ile atış sahası arasında çizgilerle sınırlı 5 metrelik orta saha derinliğindeki alana yasak alan denir. Burada karşı takımdan 2 atlı bulunabilir. Fazlasına eksi bir puan verilir. Yasak alanın son çizgisinden oyun alanının ortasına 7 metre derinliğinde ki alan ise atış alanıdır. Alaya hücum eden sporcu bu alana girip cirit atma mecburiyetindedir. Bunun dışında atış yaparsa eksi bir puan alır. Her takım 7 atlıdan oluşur. Her takımın 2 yedek oyuncusu vardır. Bunlar hakeme haber vermek koşulu ile oyunun herhangi anında değişim yapabilir. Oyundan çıkan bir daha oyuna giremez. Oyun puanlamalara göre sonuçlanır. Eksi puanlar artı puanlardan çıkarılır. Toplam puanı yüksek olan takım galip sayılır"