Aktemur Bölge Tarihi’ne ışık tuttu

Atatürk Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimince desteklenen bir proje daha yayınla sonuçlandı. Araştırma, “Ardahan çevresindeki soyut insan heykeli formlu mezar taşları” adıyla kitap halinde yayınlanarak bilim camiasının hizmetine sunuldu.

AKTEMUR BİLGİ VERDİ

Güzel Sanatlar Fakültesi öğretim üyesi, Sanat Tarihçisi Doç. Dr. Ali Murat Aktemur yayınlandığı kitabın içeriği ile ilgili olarak verdiği bilgide, “Tarihi-kültürel geçmişimizle kurduğumuz bağların önemli bir halkası durumundaki mezar taşları, gerek form bakımından gerek üzerlerinde taşıdıkları motifler ve işaretler bakımından değerlendirildiğinde her biri, sanat ve tarih mirası niteliği taşımaktadır” dedi.

 Kaynağı Orta ve İç Asya’daki İslamiyet öncesi inançlara göre yapılmış sın taşları (geyik taşı) ve balballara kadar uzanan, İslam İnancıyla birlikte Anadolulu kimlik kazanan, başta çehre olmak üzere vücudun suret veren uzuvlarının soyutlanmasıyla eski Türk mezar taşı geleneğinin soyut insan heykeli formunda devam ettirildiği ifade eden Aktemur, Ardahan yöresi mezar taşlarının Türk-İslam inanç, kültür ve sanatının önemli örnekleri arasında yer aldığını söyledi.

TARİHİ BULGULAR

“Ardahan çevresindeki soyut heykel formlu kabir taşlarının özellikle Hanefi/Sünni mezhebinden Müslüman Karapapak nüfusa sahip Çıldır ve köylerinde daha yaygın olarak kullanılmış olması dikkat çekicidir”, diyen Aktemur, şunları kaydetti:“Aynı gelenek Kars’ın Arpaçay İlçesi’ne bağlı Karapapak köylerinde de, eski Türk mezar taşı geleneğinin İslami kimliğe büründürülerek verilişinin bir ifadesi şeklinde devam ettirilmiştir. 93 Harbi diye bilinen (1877-1878) Osmanlı-Rus Harbinden sonra, Ağrı-Tutak, Muş-Bulanık, Sivas ve Tokat çevrelerine muhacir olarak yerleşen Karapapaklar, bu geleneği söz konusu yerlere de taşımışlardır. Üzerlerindeki tarihi kayıtlar, soyut heykel formlu kabir taşı geleneğinin yörede Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar yoğun bir şekilde devam ettirildiği, ancak Cumhuriyet’in ilanından itibaren yöreye gelen din adamlarının baskısıyla, bu eski milli geleneğin devamında azalma yaşandığı ve zamanla tamamen terk edildiği, hatta XVIII. yüzyıl sonları – XIX. yüzyıl başlarına ait bazı örneklerin kırılıp parçalandığı gözlenmektedir.”

Aktemur, “Ardahan çevresindeki soyut insan heykeli formlu mezar taşları” adlı kitabın Güzel Sanatlar Fakültesi’nden temin edilebileceğini kaydetti.