Erzurum’da Matrakçı Nasuh izleri

Kanuni Sultan Süleyman’ın matrak oyunundaki ustalığı nedeniyle takdir belgesi verdiği, bulunduğu ortamda işi tez hallolsun diye berat çıkardığı Matrakçı Nasuh, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’nde düzenlenen panel ve sergiyle anıldı.

16.yy’da yaşamış minyatür sanatçısı, hattat, tarihçi, matematikçi, coğrafyacı, silahşor ve usta bir matrakçı: Nasuh bin Karagöz bin Abdullah el-Bosnavî, bilinen ismiyle Matrakçı Nasuh, tanınmasını sağladığı matrak oyunu ve kent minyatürleriyle konuşuldu. Panele Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Tarih Bölümü Öğr. Gör. Prof. Dr. Abdülkadir Özcan, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Öğr. Gör. Betül Bilgin, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Öğr. Gör. Yrd. Doç. Dr. Ali Nihat Kundak, Dünya Matrak Derneği Başkan Yardımcısı/Kurucu Efkan Çalış konuşmacı olarak katıldı. Panelde matrak oyununun ne olduğunu, Muhteşem Yüzyıl, Osmanlı Tokadı gibi tarihi filmlerdeki matrak oyunu sahnelerine de danışmanlık yapan Efkan Çalış anlattı.

YENİÇERİLER MATRAKLA SAVAŞA HAZIRLANDI

Matrak kelimesinin Arapça mıtrak kelimesinden türediğini ve sopa anlamına geldiğini söyleyen Çalış, bu oyunun Memlükler zamanında askerlerin kılıç talimi yapması için geliştirildiğini ifade etti. 1517’de Nasuh tarafından Osmanlı’ya getirilen bu oyun kılıç ve kalkan talimi üzerine geliştirildi. Yeniçeriler bir tür savaş sporu olan matrakla cenklere hazırlandı. Kanuni Sultan Süleyman’ın bu oyundaki başarısı nedeniyle takdir belgesi verdiği Matrakçı Nasuh, Kanuni’nin nezdinde kıymetli bir şahsiyetti. Evliya Çelebi Seyahatname’sinde matrak oyunundan bahsediyor ve IV. Murad’ın bu oyunda usta olduğundan söz ediyor.

19.yy’da kılıç kullanımının yasaklanması ve Yeniçeri ocağının kaldırılmasıyla matrak oyununun unutulduğunu söyleyen Çalış, 2008’den beri bu oyunun hem ülkemizde hem dünyada tanıtılması için çaba harcadığını söyledi. Yunanistan, Mısır ve Bosna Hersek gibi birkaç ülkede matrak oyununun bilindiğini dile getiren Çalış, “Bizden önce matrağı tescil ettirebilirler. İnşallah geç kalmayız” serzenişinde bulundu. Kurduğu matrak derneğiyle onlarca antrenör ve sporcu yetiştiren Çalış, birçok ülkede yarışmalara katıldı ve bu oyunun tanınmasını sağladı.

İSTANBUL’UN GÖRÜLDÜĞÜ EN ERKEN TARİHLİ MİNYATÜR

Matrakçı Nasuh’un kent minyatürlerinden oluşan sergide, İstanbul’un görüldüğü en erken tarihli minyatür de yer aldı. Öğr. Gör. Betül Bilgin, Nasuh’un minyatürlerinde kullandığı kent tasvirleri üzerinde teknik analizler yaptı. Konya, Eskişehir, Erzurum, Bitlis, Halep, Bağdat gibi birkaç kent minyatürü üzerinde dikkatli bakıldığında minyatürlerinde insan kullanmayan Nasuh’un tasvir ettiği bazı taşlar üzerinde insan yüzleri olduğunu ifade etti. Konuşmaların ardından Efkan Çalış, öğrencisiyle birlikte önce matrak oyununu ardından iple oynanan tomak oyununu gösterdi.