Vergi ve sosyal güvenlik alanında yeni düzenleme

TBMM Genel Kurulunda, en düşük emekli aylığının 12 bin 500 liraya yükseltilmesini de içeren Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin görüşmeleri devam ediyor.

Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı ve AK Parti Samsun Milletvekili Muş, kanun teklifinin birinci bölümünün tümü üzerindeki görüşmelerin ardından milletvekillerinin soru ve eleştirilerine cevap verdi.

Deprem bölgesine yönelik vergi affı getirilmesi ve diğer ödemelerin ötelenmesine yönelik bir çalışmanın olup olmadığına yönelik soru üzerine Muş, Komisyonun bu alanda bir yetkisi olmadığını, konunun hükümetin uhdesinde olduğunu söyledi.

Muş, "Hükümet yetkililerinden aldığım bilgi, bir uzatmaya gitmeyecekleri yönünde. Deprem bir mücbir sebep ilan etme halidir ancak depremin etkilerinin ortadan kalkmasıyla beraber mücbir sebebin ortadan kalktığını, beyannamenin verilebildiğini, belge ve kaydın tutulabildiği dile getiriliyor. Dolayısıyla şu an itibarıyla bir uzatma söz konusu değil ama sonrasıyla alakalı yapılacak başka bir değerlendirmede hükümetin farklı bir kararı olur mu, onu bilemiyorum. Şu an hükümetin gündeminde olmadığını ifade edebilirim." diye konuştu.

Sınır bölgelerinde yaşayan vatandaşlara yönelik yurt dışı çıkış harçları konusunda bir esneklik sağlanıp sağlanmayacağı konusundaki soruya da Muş, şöyle yanıt verdi:

"Çıkış tarihi itibarıyla yurt dışında oturma izni bulunanlar, 7 yaşını doldurmamış olanlar, 'pasavan' diye adlandırılan, sınır bölgelerimizde yaşayan vatandaşların sınır ülkeye pasaportsuz gidebilmesini sağlayan belge ve benzeri belgelerle çıkış yapanlar, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne kimlik belgesiyle çıkış yapanlar, yurt dışına ticari amaçla sefer yapan kara, deniz, hava ve demir yolu toplu taşıma ve yük taşıma araçları mürettebatından yurt dışına çıkış harcı alınmıyor, bunlar istisna kapsamında."

Kayıt dışı ekonominin vergilendirilememesi ve verginin tabana yayılamaması sorununu çözmek için hangi önlemlerin alındığına ilişkin eleştirileri anımsatan Mehmet Muş, şunları söyledi:

"Yasamayla alakalı da bizim milletvekili olarak aldığımız tedbirler var ama genel itibarıyla kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin araştırılması ve bunların önlenmesine yönelik yürütülen çalışmalar, hukuki düzenlemeler ve idari düzenlemeler olarak iki şekilde ifade edilebilir. Kayıt dışılıkla mücadele konusunda hazırlanan eylem planlarıyla belirlenen alanlarda çok yönlü çalışmalar yürütülmektedir. Geçmiş dönemde özellikle vergi yükünün toplandığı bazı alanlara yönelik Parlamentonun da önemli düzenlemeleri olmuştur. Geçtiğimiz dönem akaryakıt sektörüne yönelik düzenlemeler yapılmış, 2021 yılında akaryakıt kaçakçılığı büyük ölçüde önlenmiştir."

Muş, teklifle kayıt dışılıkla mücadeleye katkı sağlanacağını belirterek, "Bu bağlamda, günlük hasılat tespitlerinin yapılması, gelir ve kurumlar vergisinde tevkifat kapsamının genişletilmesi, usulsüzlük, özel usulsüzlük cezalarının caydırıcı bir seviyeye getirilmesi, kayıt dışı çalışanlara vergi ziyanın artırımı uygulanması, başkasının banka hesabını kullananlara ve kullandıranlara özel usulsüzlük cezasının kesilmesi, başkasına ait POS cihazı kullananlara ve bunu kullandıranlara özel usulsüzlük cezasının kesilmesi gibi düzenlemeler bu kanun teklifi kapsamında da yapılmaktadır." diye konuştu.

Mehmet Muş, "Kadın kooperatiflerine muafiyet sağlayacak mısınız?" yönündeki soruya da, "Kurumlar Vergisi Kanunu gereğince kooperatifler, sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması, yedek akçelerinin ortaklara dağıtılmaması, yönetim kurulu üyelerine kazanç üzerinden pay verilmemesi şartıyla kurumlar vergisinden muaftır. Muafiyette kadın-erkek kooperatifi ayrımı bulunmamaktadır." yanıtını verdi.

"2024 yılı için usulsüzlük cezalarından birinci derece usulsüzlük, ikinci derece usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarından ne kadarı tahsil edildi?" sorusuna üzerine de Muş, "2024 yılının ilk altı ayında 851 bin 293 mükellefe 6,2 milyar lira özel usulsüzlük ve usulsüzlük cezası kesilmiştir. Bu tutarın 1,7 milyar lirası itiraz edilmeden tahakkuk etmiş ve 468 milyon lirası aynı dönemde tahsil edilmiştir. Kesilen ceza tutarının 4,5 milyar lirası ihtilaflı olup henüz kesinleşmemiştir. 2024 yılının ilk altı ayında genel bütçe geliri olarak tahsil edilen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları toplam tutarı ise 1 milyar 217 milyon Türk lirasıdır." bilgisini paylaştı.

Muş, vergi cezaları ve diğer cezalardaki tahakkuk ve tahsilat oranlarının ne olduğu konusunda ise şunları kaydetti: "Tablolarda yalnızca ilgili yıl içinde tahakkuk eden alacağın ilgili yıl içindeki tahsilat oranı bulunmamaktadır. Bu tablolarda bunların yanı sıra önceki yıllardan gelen ve içinde tahsil kabiliyetini yitirmiş alacaklar da bulunmaktadır. 30 Haziran 2024 tarihi itibarıyla kümülatif genel bütçe geliri olan vergi cezaları, yargı para cezaları, idari para cezaları dahil olmak üzere toplam idari para cezaları tahakkuk bakiyesi 576,9 milyar Türk lirasıdır. 30 Haziran 2024 itibarıyla vergi cezalarının yaklaşık yüzde 59,5'inin yani 343 milyon Türk lirasının tahsil kabiliyeti bulunmamaktadır. Vergi cezaları özelindeyse tahsil edilmesi gereken 375 milyar liranın yaklaşık yüzde 70'inin yani 263 milyar lirasının tahsil kabiliyeti yoktur. Kalan tutarın bir kısmı yapılanma kanunları içerisinde taksitler halinde ödenmektedir. Bir kısmıyla ilgili yargının yürütmeyi durdurma kararları vardır, bir kısmıyla ilgili tahsilat çalışması da devam etmektedir. 2024 yılı için tahakkuk eden cezalara karşılık bu yıl içinde tahsil edilen tutarlar dikkate alındığında bu oran ortalama yüzde 25 civarındadır."

DEM Parti'li Sakık'a "uyarı cezası" verildi

Teklifin maddeleri üzerine söz alan DEM Parti Ağrı Milletvekili Sırrı Sakık, muhalefet partilerinin grup önerisinin görüşülmesi sırasında AK Parti ve DEM Parti milletvekilleri arasında hiç tasvip etmedikleri bir olay yaşadıklarını söyledi.

Parlamentoda çifte standart olduğunu öne süren Sakık, daha önce bir Meclis Başkanvekili ile AK Parti'li bir milletvekili tarafından DEM Parti Grubuna yönelik sinkaflı ifadeler kullanıldığını ancak bunların tutanaklara geçirilmediğini iddia etti.

TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ, kürsüdeki konuşması sırasında, kendilerine söylendiği iddia edilen sinkaflı kelimeleri açıkça kullanan ve tekrar eden Sakık'ı uyardı, mikrofonunu kapattırdı.

Sakık'a, AK Parti'li milletvekillerinin de tepki göstermesi üzerine Bozdağ, birleşime ara verdi. Arada, AK Parti'li milletvekilleri kürsüye yürüyerek Sakık'a sert tepki gösterdi. DEM Parti ile bazı muhalefet partisi milletvekilleri araya girerek, Sakık'ı kürsüden uzaklaştırdı.

Aranın ardından TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ, Sakık tarafından sarf edilen sözlerin İçtüzüğe göre süküneti ve çalışma düzenini bozma kapsamında olduğu gerekçesiyle uyarma cezası verdiğini bildirdi.

Genel Kurulda vergi ve sosyal güvenlik alanına ilişkin düzenlemeler içeren kanun teklifinin görüşmeleri devam ediyor.

TBMM Genel Kurulunda, en düşük emekli aylığının 12 bin 500 liraya yükseltilmesini de içeren Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin ilk 7 maddesi kabul edildi.

Teklifle, Danıştayın iptal kararı doğrultusunda Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'da değişikliğe gidildi.

Buna göre, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'na tabi kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermaye işletmelerince, mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme veya icra emirleri üzerine yapılacak ödemelerde de "borcu yoktur" belgesi aranılması yönünde Hazine ve Maliye Bakanına yetki verilecek.

Gelir Vergisi Kanunu'nda yapılan değişiklikle, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen kriterlere göre teknogirişim şirketi niteliğini haiz işverenlerce hizmet erbabına bedelsiz veya indirimli olarak verilen ve ücret niteliğinde kabul edilen pay senetlerinin, verildiği tarihteki rayiç değerinin o yıldaki bir yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna tutulacak.

Hizmet erbabı tarafından bu şekilde iktisap edilen pay senetlerinin iktisap tarihinden itibaren 3 tam yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin tamamının 4 ila 6 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin yüzde 75'i, 7 ila 12 yıl içerisinde elden çıkarılması halinde istisna edilen verginin yüzde 25'i, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle işverenden tahsil edilecek. Bu şekilde istisna nedeniyle zamanında alınmayan vergilere ilişkin zaman aşımı süresi, hizmet erbabına bedelsiz veya indirimli olarak verilen pay senetlerinin hizmet erbabı tarafından elden çıkarıldığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren başlayacak. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkili olacak.

- Yüzde 20'den fazla fark tespitinde mükellef izaha davet edilecek

Mükellefler nezdinde yapılacak yoklamalar sonucunda tespit edilen günlük hasılat tutarlarının ortalaması alınarak mükelleflerin aylık ve yıllık hasılat tutarları tespit edilecek. Bu şekilde tespit edilen hasılat tutarları ile mükelleflerin faaliyette bulundukları döneme ilişkin beyan ettikleri hasılat tutarları karşılaştırılacak ve karşılaştırma sonucu bulunan farkın yüzde 20'den fazla olması durumunda mükellefler, Vergi Usul Kanunu'nda yer alan "izaha davet müessesi" kapsamında izaha davet edilecek. Bu hüküm, kurumlar vergisi mükellefleri hakkında da uygulanacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olacak.

Elektronik ticaret pazar yerlerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına veya sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılarının ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, ilgili hükümlere göre faaliyette bulunan hizmet sağlayıcılarına ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına faaliyetleri dolayısıyla yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınacak.

Mal ve hizmet alanlarına ilişkin gerçek kişilere yapılan ödemeler üzerinden Cumhurbaşkanı'nca belirlenen sektör ve faaliyet konuları dikkate alınarak vergi tevkifatı yapılması öngörülüyor. Böylece vergi güvenliğinin sağlanması ve kayıt dışılığın azaltılması amaçlanıyor. Cumhurbaşkanına vergi kesintisine tabi ödemeler için faaliyet konuları, ödeme türleri, sektörler, iş grupları ve iş nevileri itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte oran belirleme yetkisi verilecek.

Anayasa Mahkemesinin iptal kararının gerekçeleri dikkate alınarak teklifle, Vergi Usul Kanunu'nda değişiklik yapılacak. Buna göre, teminat uygulaması kapsamındaki mükelleflerden istenecek teminatın üst sınırı 10 milyon liradan fazla olmamak üzere, düzenlenmiş sahte belgelerde yer alan toplam tutarın yüzde 10'u tutarında olarak belirlenecek.

İstenen teminatın verilme süresi 30 günden 60 güne çıkarılırken, yükümlülüklerini öngörülen şekilde yerine getiren mükelleflere teminatın iade edilmesi ve belirlenen kişilerin teminat isteme tarihi itibarıyla tahakkuk etmiş tüm vergi borçlarından sorumlu olmamaları sağlanacak.

- Özel usulsüzlük cezaları

Vergi Usul Kanunu'nda yapılan değişiklikle tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna ilişkin yetkinin kapsamı, kayıt dışı ekonomiyle mücadele amacıyla genişletilecek.

Hazine ve Maliye Bakanlığının elektronik ticaretin yanı sıra internet dahil olmak üzere her türlü dijital ortamın reklam, ilan, satış ve kiralama gibi iktisadi ve ticari amaçlarla kullanıldığı hallerde vergi güvenliğini sağlaması amaçlanıyor. Buna göre, elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar, başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ortam sağlayan gerçek ve tüzel kişi aracı hizmet sağlayıcılar ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların yanı sıra erişim, içerik, yer ve sosyal ağ sağlayıcılara, iktisadi ve ticari faaliyetlerine ilişkin bildirim verme yükümlülüğü getirilecek. Düzenlemeyle başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına ilişkin bildirime konu bilgilerle içerik sağlayıcılar tarafından üretilen veya sağlanan bilgilerin, aracı hizmet, elektronik ticaret aracı hizmet, erişim, yer veya sosyal ağ sağlayıcılar tarafından alınması zorunlu olacak.

Teklife göre kıymetli madenler borsasında işlem gören kıymetli madenlerin değerleme işlemlerinde, değerleme ölçüsü olarak borsa rayici kullanılabilecek.

Altın, gümüş, platin ve paladyum gibi kıymetli madenler borsa rayici ile değerlenecek. Borsa rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaalı bir şekilde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye esas bedel olarak bu rayiç yerine maliyet bedeli esas alınacak. Bu hükümle kıymetli madenle olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da cari olacak. Kıymetli madenle olan mevduat veya kredi sözleşmelerine dayanan alacaklar ve borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle dikkate alınacak. Kıymetli madenlere dayalı olarak açılan mevduat hesapları ile kredi hesaplarından kaynaklı alacak ve borçların değerleme günü kıymetine ircasına ilişkin olarak mevcut uygulamadaki gibi Kanun'un "yabancı paralar", "alacaklar" ve "borçlar" başlıklı hükümleri geçerli olacak.

- İYİ Partili Türkoğlu'na "uyarı cezası" verildi

Teklifin maddeleri üzerine söz alan İYİ Parti Bursa Milletvekili Yüksel Selçuk Türkoğlu, Cumhur İttifakı'na yönelik eleştirilerde bulundu. Bunun üzerine AK Parti'li ve MHP'li milletvekilleri Türkoğlu'na sert tepki gösterdi. TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ, tartışmanın sürmesi üzerine birleşime ara verdi.

Arada, İYİ Partili Türkoğlu ile MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay arasında tartışma yaşandığı için Meclis Başkanvekili Bozdağ, tüm partilerin grup başkanvekilleriyle görüşme yaptı.

Görüşme sonrasında MHP sıralarına yürüyen Erkan Akçay ile İYİ Partili Türkoğlu arasında yeniden arbede yaşandı. Türkoğlu kendisine vurduğunu söylediği Akçay'a sert tepki gösterdi. Türkoğlu, araya giren milletvekillerince Genel Kurul Salonundan çıkarıldı.

Aranın ardından TBMM Başkanvekili Bekir Bozdağ, sarf ettiği sözler iç tüzüğe göre sükuneti ve çalışma düzenini bozma kapsamında olduğu gerekçesiyle İYİ Partili Türkoğlu'na uyarma cezası verdiğini bildirdi.

Bozdağ, komisyonun yerinde olmaması nedeniyle birleşimi saat 14.00'te toplanmak üzere kapattı.